Türkiyəli Politoloq, Beynəlxalq siyasət üzrə ekspert İsmail Cingöz mövzu ilə bağlı İRDS Center (BMDAM) a verdiyi müsahibədə qeyd edib ki:
Amerika Birləşmiş Ştatlarının əvvəlki prezidenti Co Bayden, Ukrayna-Rusiya müharibəsində Ukraynaya sınırsız hərbi resurs və beynəlxalq arenada siyasi dəstək verən bir prezident kimi önə çıxmışdır. Lakin ABŞ prezidenti Donald Tramp Ukraynaya verilən dəstəyin Amerika üçün böyük maliyyə yükü yaratdığını bildirmiş və vəzifəyə gəldiyi kimi Bayden dövründə Ukraynaya verilən hərbi dəstək və sursat yardımlarının ödənişinin tələb olunacağını açıqlamışdır. Yəni Donald Tramp, Ukraynaya qarşılıqsız yardım edilməyəcəyini vəzifəyə başlaması ilə birlikdə bəyan etmişdir.
Eyni zamanda Prezident Tramp hazırda Rusiya nəzarətində olan Ukrayna torpaqlarının qiymətli torpaq elementləri, yəni nadir elementlər və yeraltı-yerüstü resurslar baxımından zəngin olduğunu bilir. ABŞ-ın bu resurslara dərhal ehtiyacı vardır; çünki nadir torpaq elementləri üzrə ABŞ Çinə asılıdır və bu asılılıqdan qurtulmaq üçün müxtəlif mənbələrdən əldə etmək istəyir.
Hazırda Donald Tramp ilə Vladimir Putin arasında bu məsələdə razılığın olduğu məlumdur; çünki Alyaska görüşləri bunun son nöqtəsidir. Putin işğal altında saxladığı Ukrayna torpaqlarındakı nadir elementlərin və digər mədənlərin ABŞ tərəfindən istifadəsinə icazə verərkən, Tramp da Çinə olan asılılıqdan qurtulmaq üçün buna razı olmuşdur. Bu razılıq çərçivəsində Ukraynanın torpaq itkilərini də Zelenskiyə qəbul etdirmək üçün təşəbbüslər görülmüşdür. Yəni Zelenskiyin Amerika dəstəyi olmadan Rusiyaya qarşı mübarizəni davam etdirməsi bu andan sonra olduqca çətin görünür.
Avropa ölkələrinin Zelenskiyə dəstəyi də ABŞ-a bağlıdır; çünki Avropa ölkələri ABŞ-dan təmin etdikləri sursatları Ukraynaya hədiyyə edərək və ya sataraq dəstək verə bilirlər. Ukraynaya verilənlər arasında Avropa ölkələrinin öz istehsalı olan hərbi materiallar olduqca azdır. Bu səbəbdən ABŞ Ukraynaya yardımı dayandırarsa, Avropa da dolayısı ilə dayandırmağa məcbur olacaq. Avropa yalnız siyasi dəstək verə bilməz; çünki Avropa ölkələri Ukraynanın torpaq itkiləri ilə barışmasını istəmir.
Lakin Ukraynanın yeraltı və yerüstü resurslarını və nadir torpaq elementlərini yalnız ABŞ-ın idarə etməsinə Avropa razı olmaq istəmir; belə bir zənginliyi yalnız Amerika ilə paylaşaraq qəbul edə biləcəklərini dolayı yolla bildiriblər.
Beləliklə, Putin ilə Trampın Ukraynanın parçalanması məsələsində razılaşdıqları, Trampın 28 maddədən ibarət razılaşma mətnində və “Əgər bunları qəbul etməsən, artıq səni dəstəkləməyəcəyik” açıqlaması ilə özünü göstərir. Zelenskiyin bu şərtlər qarşısında seçimi ya torpaq və resurslara razı olaraq atəşkəs və sülhə yönəlmək, ya istefa vermək, ya ona qarşı hərbi çevriliş təşkil edilərək vəzifədən uzaqlaşdırılmaq, ya da az ehtimalla Ukrayna zənginliklərinin paylaşılması üçün Zelenskiyə sui-qəsd kimi hallar ola bilər.
Bu dörd vəziyyətdən birinə yaxın günlərdə Ukraynada şahid olma ehtimalımız yüksək görünür.
Turan Əlizadə
