Beynəlxalq Münasibətlər və Diplomatiya Araşdırmaları Mərkəzinin Sədr müavini, Politoliq Teymur Qasımlı Moderator.az-a verdiyi müsahibəsində qeyd edib:
Silahların təhvil verilməsi yalnız silahlı qolların sonunun gəldiyini göstərir. Lakin, “PKK”-nın siyasi fəaliyyətinə son qoyulması, xüsusilə də “HDP” kimi siyasi qurumların fəaliyyətinin dayandırılması indiki şəraitdə mümkün deyil…”
Türkiyədə “PKK”-nın silahlarını təhvil verməsi bu terror təşkilatının tarixində mühüm bir mərhələdir. Bu, həm Türkiyənin daxili siyasətində, həm də regional təhlükəsizlik müstəvisində ciddi dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Lakin, bu prosesin gələcək üçün nə kimi nəticələr verəcəyini proqnozlaşdırmaq hələ ki çətindir…
“PKK”-nın silah təhvil verməsi: Gələcək nəticələr və müzakirə mövzuları
Türkiyədə “PKK”-nın silahlarını təhvil verməsi prosesi, heç şübhəsiz, diqqət çəkən mühüm bir mərhələdir. Ancaq, bu prosesin gələcək üçün nə kimi nəticələr verəcəyini dəqiq şəkildə proqnozlaşdırmaq çətindir. İlk növbədə, “PKK”-nın tarixçəsinə nəzər salmaq vacibdir. 1970-ci illərdəki ilk təxribatçı fəaliyyətlərindən bu yana, “PKK” Türkiyədə və bölgədə ciddi problemlərə yol açmış, yüzlərlə insanın həyatını itirməsinə səbəb olmuşdur. 1984-cü ildən sonra silahlı mübarizəyə başlamış bu terror təşkilatının, xüsusilə 1990-cı illərdə gücləndiyi və 1999-cu ildən sonra Abdullah Öcalanın həbsindən sonra müəyyən dəyişikliklərə məruz qaldığı müşahidə olunub.
Abdullah Öcalanın həbsindən sonra dəyişikliklər…
Abdullah Öcalanın həbsindən sonra, “PKK”, yavaş-yavaş öz gücünü itirməyə başladı, lakin bu proses çox vaxt aldı. 2000-ci illərdə Türkiyə dövləti ilə “PKK” arasında bəzi danışıqlar olsa da, bunlar müsbət nəticələr vermədi. Bununla belə, son dövrlərdə bəzi pozitiv addımlar atılıb, xüsusən Suriyada baş verən münaqişənin təsiri ilə “PKK”-nın bəzi qərarları dəyişib. Suriyada Əsəd rejimi ilə mübarizədə ABŞ-ın dəstəyi ilə “PKK”-nın qolları daha aktiv oldu. Yəni, bu da o deməkdir ki, “PKK”-nın silah təhvil verməsi yalnız Türkiyə ilə olan münasibətlərə deyil, həm də regional geosiyasi vəziyyətə bağlıdır.
“PKK”-nın silah təhvil verməsi: Fərqli yanaşmalar
Bu gün “PKK”-nın silah təhvil verməsi, siyasi müstəvidə müxtəlif yanaşmalara səbəb olur. Bəzi analitiklər bu hadisəni müsbət qiymətləndirərək, Türkiyənin içindəki “PKK”-nın silahlı qollarının sonunun gəldiyini bildirirlər. Lakin, silah təhvil verməsi, “PKK”-nın siyasi fəaliyyətini durduracağı anlamına gəlmir. Türkiyədə və digər bölgələrdə “PKK”-nın siyasi qanadı olan “Halkların Demokratik Partiyası” (HDP) və ya başqa siyasi qollarının fəaliyyəti davam edəcək. Eyni zamanda, “PKK”-nın digər strukturları, məsələn, “YPG” və “PJAK” kimi qollarının taleyi isə çox mürəkkəbdir.
Silahların təhvil verilməsi yalnız silahlı qolların sonunun gəldiyini göstərir. Lakin, “PKK”-nın siyasi fəaliyyətinə son qoyulması, xüsusilə də “HDP” kimi siyasi qurumların fəaliyyətinin dayandırılması indiki şəraitdə mümkün deyil.
“YPG” və “PEJAK”: Silah bıraxılması mümkünsüzmü?
“YPG” Suriyada ABŞ-ın dəstəyi ilə fəaliyyətini davam etdirir və silahlarını təhvil vermə ehtimalı çox azdır. Çünki bu qollar, regionda ABŞ və digər beynəlxalq güclərin dəstəyi ilə öz fəaliyyətlərini qururlar. Həmçinin, “PEJAK” da İranda fəaliyyət göstərən bir təşkilatdır və bu təşkilatın silahları təhvil verməsi, İran və Türkiyə arasındakı gərgin münasibətləri nəzərə alaraq, çətin görünür.
Türkiyədəki daxili siyasi nəticələr
Türkiyənin “PKK”-nın silahlarını təhvil alması, ölkə daxilində iqtidarın siyasi nöqteyi-nəzərindən müsbət bir addım olaraq qiymətləndirilə bilər. Ancaq bu, Türkiyənin daxili siyasətində və regional təhlükəsizlik məsələlərində yalnız bir mərhələdir. “PKK”-nın silahlı qanadının demək olar ki, bitdiyini deyə bilərik, lakin siyasi fəaliyyəti və digər qollarının gələcəyi hələ də qeyri-müəyyəndir. Əlbəttə ki, bu prosesin sonunda nə olacağına zaman göstərəcək. Bir sözlə, “PKK”-nın silah bıraxması eyni zamanda siyasi müzakirələr üçün yeni bir mərhələ açacaq…
Türkiyənin əsas məqsədi: Təhlükənin azaldılması və danışıqlar…
Türkiyə dövləti üçün əsas məqsəd, “PKK”-nın silahlarını təhvil alması ilə bölgədəki təhlükə potensialını minimuma endirmək və eyni zamanda “PKK”-nın siyasi qanadları ilə aparılacaq danışıqlarda bir nəticə əldə etməkdir. Lakin bu prosesin regional təsirləri, xüsusən də Suriya və İran məsələləri, hələ də böyük suallar doğurur.
Son nəticə: Silah təhvilindən daha çox suallar
Son olaraq, “PKK”-nın silah bıraxma prosesi müsbət bir addım olsa da, həm də bir çox suallar və narahatlıqlar doğurur. Silahların təhvil verilməsi, yalnız silahlı “PKK”-nın bitməsi demək deyil, onun digər qollarının gələcəyi və regional münaqişələrdəki rolu hələ də müzakirə olunmalıdır. Zamanla bu prosesin necə inkişaf edəcəyini izləmək vacib olacaq.
